Architektura Nowej Huty - lubię to?
Na rynkuNajstarsza, zabytkowa część Nowej Huty często wyzwala skrajnie różne opinie i emocje. Posiada miłośników zachwycających się jej klimatem, nietypową architekturą i zielenią oraz przeciwników postrzegających ją jedynie jako szarą, nieciekawą robotniczą dzielnicę.
Niektórzy porównują nawet krakowską Nową Hutę do nowojorskiego Brooklynu, widząc wiele wspólnego w historii tych dzielnic - obie stanowiły niegdyś odrębne, przemysłowe i robotnicze miasta zlokalizowane przy dużych aglomeracjach.
Początkowo rozważano różne lokalizacje Nowej Huty, aż ostatecznie usytuowano ją po wschodniej stronie Krakowa. Początek budowy to rok 1949, kiedy Nowa Huta zaczęła powstawać jako dzielnica mieszkaniowa dla pracowników pobliskiego kombinatu metalurgicznego. Do budowy osiedli przystąpiono przed dostarczeniem specjalistycznych planów architektonicznych, co spowodowało później mnóstwo komplikacji. Głównym architektem odpowiedzialnym za projekt był Tadeusz Ptaszycki.
Pierwsze, proste, dwupiętrowe bloki pokryte czterospadowym dachem powstały w Mogile i na dzisiejszym os. Wandy. Te budynki okazały się jednak nieekonomiczne, ponieważ posiadały zbyt mało mieszkań w stosunku do powierzchni, na jakiej zostały zbudowane. Kolejne budynki zaprojektowano już w odmienny sposób.
Nowa Huta powstała jako miasto idealne, które jest podporządkowane potrzebom jej mieszkańców. Zachwyca swoją harmonijnością i konsekwencją architektoniczną. Sercem Nowej Huty jest Plac Centralny, który wraz z Aleją Róż stanowi główny punkt dzielnicy. Od Placu Centralnego odchodzą najważniejsze arterie komunikacyjne, dzielące miasto na poszczególne kwartały. Każdy kwartał stanowił w pełni samodzielną jednostkę, w której oprócz funkcji mieszkalnej spełnione były także inne potrzebne funkcje użyteczności publicznej jak sklepy, szkoły, przedszkola, place zabaw itp. Układ urbanistyczny starej części Nowej Huty został wpisany do rejestru zabytków Krakowa.
Ciekawą architekturą przyciąga najbardziej reprezentacyjna część Nowej Huty, czyli zabudowania Placu Centralnego projektu małżeństwa Ingardenów. Usytuowane tam budynki podzielone są wertykalnie na trzy mocno zaakcentowane części z podcieniami i delikatnymi przesunięciami. Tzw. stara część Nowej Huty nawiązuje swoją architekturą do form klasycznych, barokowych i renesansowych. Często też jest określana mianem „architektury socrealizmu”, monumentalnej i surowej. W centrum występują najczęściej powtarzalne budynki do 5 kondygnacji, lokowane tuż przy ulicy. Do wnętrz kwartałów można dostać się za pomocą bram mających kształt nawiązujący do starożytnych łuków. Budynki bardziej peryferyjne mają już mniej zwartą zabudowę i prostszą formę. Na terenie Nowej Huty wybudowano także kilka kościołów, z których pierwszy postawiono na osiedlu Szklane Domy.
Nowa Huta to niestety także miejsce wielu niezrealizowanych projektów. Budynki stanowiące pierzeję Placu Centralnego miały zostać ozdobione rzeźbami i elementami z kamienia, czego niestety nie zrealizowano. W tym miejscu miała powstać także wieża ratuszowa, z której budowy zrezygnowano ze względów finansowych. Również wygląd Alei Róż, pierwotnie mającej być pasem zieleni, nie przetrwał do dzisiaj. Podobny los spotkał zalew, który miał być zrealizowany na terenie dzisiejszych Łąk Nowohuckich.
Izabela Pasek Betterthings projektowanie wnętrz
Jaka inwestycja powstaje obecnie najbliżej zabytkowej części Nowej Huty?
